Bu makale, evin havasını temizleyen bitkilerin hava kalitesini iyileştirme potansiyelini ve farklı bitki türlerinin çeşitli kirleticiler üzerindeki etkilerini inceleyen bilimsel çalışmaların bulgularını detaylı bir şekilde ele almaktadır. Yapılan çalışmalar, bazı bitkilerin karbondioksit (CO2), azot dioksit (NO2), formaldehit (HCHO), uçucu organik bileşikler (VOC) ve partikül madde (PM) seviyelerini düşürebileceğini göstermektedir. Özellikle farklı bitki türlerinin belirli kirleticilere karşı farklı oranlarda etki ettiği ve çevresel faktörlerin bu etkinlik üzerinde önemli bir rol oynadığı tespit edilmiştir.
1. Makale Tarama ve Seçim Kriterleri
Bu makale, 126 milyondan fazla akademik araştırma arasından en alakalı 50 makalenin detaylı bir şekilde incelenmesiyle oluşturulmuştur. Değerlendirmeye alınan makaleler belirli kriterlere göre seçilmiştir. Bu kriterler şunlardır:
- Kapalı Ortam Çalışmaları: Ev, ofis, okul, ticari bina gibi kapalı iç mekanlarda gerçekleştirilen çalışmalar tercih edilmiştir.
- Gerçek Bitkiler: Çalışmalarda yalnızca canlı, doğal bitkiler kullanılmıştır.
- Hava Kalitesi Ölçümleri: CO2, VOC, PM gibi hava kirleticilerinin nicel ölçümlerinin bulunması şart koşulmuştur.
- Deney Tasarımı: Kontrollü deneyler veya uygun karşılaştırma ölçümlerinin kullanıldığı çalışmalar seçilmiştir.
- Çalışma Süresi: En az 24 saat boyunca hava kalitesindeki değişimlerin izlenmesi gerekmektedir.
- İzole Etkiler: Evin havasını temizleyen bitkilerin hava kalitesine etkisinin, diğer faktörlerden ayrıştırılarak incelenebilmesi sağlanmıştır.
2. Veri Toplama ve Analiz Süreci
Seçilen makalelerden elde edilen veriler, aşağıdaki kategorilerde analiz edilmiştir:
- Çalışma Ortamı: Deneylerin gerçekleştirildiği laboratuvar, ofis, ev, okul gibi mekanlar ve bu mekanların boyutları.
- Bitki Türleri: Evin havasını temizleyen bitkiler, bilimsel isimleri ve yerleştirme düzenleri.
- Hava Kalitesi Ölçümleri: Ölçülen hava kirleticileri, kullanılan cihazlar ve ölçüm sıklıkları.
- Deney Koşulları: Işık seviyesi, nem oranı, sıcaklık gibi çevresel faktörler.
- Ana Bulgular: Çalışmaların rapor ettiği hava kalitesindeki değişimler.
- Çalışma Sınırlamaları: Çalışmaların eksiklikleri, metodolojik sınırlamalar ve gelecekteki araştırma gereksinimleri.
Sonuçlar ve Bulgular
1. Evin Havasını Temizleyen Bitkilerin Hava Kalitesine Etkisi
Çalışmalarda, evin havasını temizleyen bitkilerin beş temel hava kirleticisini azaltmada etkili olduğu gözlemlenmiştir:
| Kirletici | Azaltım Oranı | Etkili Bitki Türleri | Deney Koşulları |
|---|---|---|---|
| CO2 (Karbondioksit) | 3.9 mg/saat ile 2,578 ppm arasında | Spathiphyllum, Hedera helix, Ficus elastica, Yucca massengena | Işık seviyesi 1-300 µmol m−2 s−1 |
| NO2 (Azot Dioksit) | 201-272 ppb/m² (1 saat içinde) | Zamioculcas zamiifolia, Dracaena fragrans | 500 lx ışık seviyesi, nemli toprak |
| Formaldehit (HCHO) | 93-173 ppb/1,000 cm² yaprak alanı | Spathiphyllum, Epipremnum aureum, Hedera helix, Sansevieria trifasciata | Kontrollü laboratuvar ortamı |
| VOC (Uçucu Organik Bileşikler) | %75-87 azaltım | Farklı bitki türleri | Gerçek ofis ve apartman ortamları |
| PM10 (Partikül Madde) | %20-30 azaltım | Farklı bitki türleri | Ofis ve okul ortamları |
2. Bitki Türlerinin Karşılaştırmalı Performansı
Bitkiler, farklı kirleticileri azaltma kapasitelerine göre değişken performans göstermektedir:
- Geniş yapraklı bitkiler (Spathiphyllum, Ficus): CO2 ve formaldehit giderimi konusunda oldukça başarılıdır, ancak yüksek ışık ihtiyacı duyarlar.
- Sukulent bitkiler (Sansevieria): Düşük ışık koşullarında etkili olup, CO2 giderimi konusunda başarılıdır, ancak formaldehit azaltımında daha az etkilidir.
- CAM bitkileri (Zamioculcas zamiifolia): NO2 giderimi konusunda oldukça etkilidir, ancak diğer kirleticilere karşı etkisi sınırlıdır.
İç Mekan Bitkilerinin Kullanımında Dikkate Alınması Gerekenler
1. Çevresel Faktörler
- Işık Seviyesi: Evin havasını temizleyen bitkilerin hava temizleme kapasitesi, yeterli ışık aldıklarında artmaktadır.
- Nem ve Sıcaklık: Çevresel faktörler, bitkilerin hava kirleticilerini giderme oranlarını doğrudan etkileyebilir.
- Toprak Nem Seviyesi: Nemli toprak, özellikle azot dioksit giderimi konusunda bitkilerin etkinliğini artırabilir.
2. Pratik Uygulama Zorlukları
- Bitki Seçimi: Kullanılacak bitkiler, ortamdaki hava kirliliği türüne göre dikkatle belirlenmelidir.
- Bitki Yoğunluğu: Etkili hava temizleme için kaç bitkinin gerekli olduğu konusunda daha fazla araştırmaya ihtiyaç duyulmaktadır.
- Maliyet-Etkinlik: Bitkilerin hava temizleyici sistemlerle kıyaslandığında ne kadar verimli olduğu araştırmalarda tam olarak belirlenmemiştir.
Sonuç
Evin havasını temizleyen bitkiler, belirli koşullar altında hava kirleticilerini önemli ölçüde azaltabilir. Ancak, bu etkinin çevresel faktörlere, bitki türüne ve uygulama yöntemlerine bağlı olduğu unutulmamalıdır. Uygulamada, bitkilerin seçimi, bakım gereksinimleri ve uzun vadeli etkinlikleri dikkate alınmalıdır. Ayrıca, bitkilerin hava temizleme kapasitesinin artırılması için havalandırma sistemleriyle entegrasyonu üzerine daha fazla araştırma yapılması gerekmektedir. Gerçek yaşam ortamlarında uzun vadeli etkilerinin incelenmesi ve bitki yoğunluğu ile maliyet etkinliği gibi faktörlerin belirlenmesi, gelecekteki çalışmaların odak noktası olmalıdır.
Kaynaklar
Ho-Hyun Kim, Jae Young Lee, Ji-Yeon Yang, K. Kim, Yong-Jin Lee, Dong-chun Shin, and Young-Wook Lim.
“Evaluation of Indoor Air Quality and Health Related Parameters in Office Buildings with or Without
Indoor Plants,” 2011.
Ho-Hyun Kim, Ji-Yeon Yang, Jae-Young Lee, Jungwon Park, Kwang-Jin Kim, Byung-Seo Lim, Geonwoo Lee,
Si-Eun Lee, Dong-chun Shin, and Young-Wook Lim. “House-Plant Placement for Indoor Air Purification
and Health Benefits on Asthmatics.” Environmental Health and Toxicology, 2014.
K. Chuang, Chien-Yu Lee, Sen-Te Wang, I-Jung Liu, H. Chuang, and K. Ho. “The Association Between
Indoor Carbon Dioxide Reduction by Plants and Health Effects.” Indoor Air: International Journal of
Indoor Environment and Health, 2023.
Ke-Tsung Han. “Influence of Limitedly Visible Leafy Indoor Plants on the Psychology, Behavior, and Health
of Students at a Junior High School in Taiwan,” 2009.
R. K. Raanaas, G. Patil, and T. Hartig. “Effects of an Indoor Foliage Plant Intervention on Patient Well-
Being During a Residential Rehabilitation Program,” 2010.
Ruey-yu Chen, K. Ho, Gui-Bing Hong, and K. Chuang. “Houseplant, Indoor Air Pollution, and Cardiovas-
cular Effects Among Elderly Subjects in Taipei, Taiwan.” Science of the Total Environment, 2020.
Seong-Hyun Park. “Randomized Clinical Trials Evaluating Therapeutic Influences of Ornamental Indoor
Plants in Hospital Rooms on Health Outcomes of Patients Recovering from Surgery,” 2006.
Seong-Hyun Park, and R. Mattson. “Ornamental Indoor Plants in Hospital Rooms Enhanced Health Out-
comes of Patients Recovering from Surgery.” Journal of Alternative and Complementary Medicine, 2009.
T. Fjeld. “The Effect of Interior Planting on Health and Discomfort Among Workers and School Children,”
2000.
